БАРИМТ 1
Эсватинигийн хаант улс нь 17364 хавтгай дөрвөлжин километр газар нутагтай Африк тивийн урд өмнөд хэсэгт байрладаг далайд гарцгүй орон. Тус улс зүүн хойд талаараа Мозамбик, хойд, баруун, урд болон зүүн урд хэсгээрээ Өмнөд Африк улстай хиллэдэг жижиг орон.
БАРИМТ 2
Эсватини улсын хүн амын нийт тоо 2020 оны байдлаар 1160164 байсан бөгөөд тэдний 84 хувийг свази, 10 хувийг зулу, үлдсэн 6 хувийг бусад үндэстний хүмүүс бүрдүүлдэг. Харин шашны хувьд нийт эсватиничуудын 90 хувь нь христийн шашныг шүтдэг бол 7.4 хувь нь ямар нэгэн шашин шүтлэггүй.
БАРИМТ 3
Одоогийн эсватиничуудын өвөг дээдэс болох свазичууд 18-аар зууны дунд үед гуравдугаар Нгваны удирдлага дор өөрсдийн хаант улсаа байгуулж байсан нь Эсватини улсын эхлэл болсон. Улмаар 19-ээр зуунд тус хаант улс хүрээгээ тэлж 1881 онд одоогийн хилээ зурж байсан түүхтэй.
БАРИМТ 4
Гэвч Свазиланд улс нь Боерын хоёрдугаар дайны дараа 1903 онд Британийн нутаг дэвсгэр болж харийн орны эрх мэдэлд орсон. Эсватиничууд 1968 оны есдүгээр сарын 6-нд тусгаар тогтнолоо зарлах хүртлээ 65 жилийн турш Их Британийн мэдэлд захирагдсан.
БАРИМТ 5
Эсватини улс нь Свазиланд гэх нэртэйгээр тусгаар тогтнолоо зарласан ба тухайн жилдээ НҮБ-д бүртгүүлж, одоогийн үндсэн хуулиа 2005 онд баталсан. Мөн тус улсын албан ёсны хэлнүүд нь нутгийн уугуул иргэдийн свази хэл болон британичуудын ашигладаг англи хэл нар юм.
БАРИМТ 6
Эсватини улсын нийслэл хотын тухай сэдэв рүү шилжих үед ярих юм нэлээд бий. Уг улсын худалдаа наймаа, эдийн засаг болон гүйцэтгэх төвүүдийн нийслэлийг Мбабане гэдэг бол хууль тогтоох нийслэл хотыг нь Лобамба гэдэг. Гэхдээ Эсватини улсын хамгийн том хотоор уг хоёр нийслэл хотууд нь бус Манзини хот нэрлэгддэг.
БАРИМТ 7
Эсватини улс нь бүрэн эрхт хаант засаглалтай Африк тивийн сүүлийн орон. Тус улсын одоогийн хааныг гуравдугаар Мсвати гэдэг ба тэрбээр 1986 оны дөрөвдүгээр сарын 25-аас өнөөдрийг хүртэл төрийн эрхийг барьж байна. Гуравдугаар Мсвати хаан ширээнд залрах үедээ дөнгөж 18 настай байжээ.
БАРИМТ 8
Эсватини улс эдийн засгийн хувьд дунджаас доогуур орлоготой хөгжиж буй орон. Тус улсын хамгийн чухал гадаадын түнш нь хөрш зэргэлдээх Өмнөд Африк улс бөгөөд Эсватини улсад Өмнөд Африкийн мөнгөн тэмдэгт болох “Өмнөд Африкийн Ранд”-ыг албан ёсоор хэрэглэх боломжтой.
БАРИМТ 9
Эсватини улсад дэлхийн хамгийн эртний уулсын нуруу байдаг. Өмнөд Африк болон Эсватини улсын хил дээр орших дэлхийн үнэт өвөөр нэрлэгдэж ЮНЕСКО-д бүртгэгдсэн Махонжва уулс буюу Барбертон ногоон чулуун бүс нь 3.6 тэрбум жилийн өмнө үүссэн гэгддэг.
БАРИМТ 10
Эсватини улсад нэн ховордсон амьтдын жагсаалтад багтдаг хар болон цагаан хирс амьдардаг. Хирсийн уг төрөл зүйлүүдийг нэгэн зэрэг харах боломжтой цөөн хэдэн орнуудын нэг нь Эсватини. Тус улсын хулгайн ангийн тухай хууль нь маш хатуу бөгөөд уг төрлийн гэмт хэрэг хийсэн хүн цаазаар авах ял хүртэл авах магадлалтай.
БАРИМТ 11
Эсватини улсад цагаан болон хар хирсээс гадна Африк тивийн зэрлэг байгалийн орчныг бүрдүүлэх олон төрлийг зэрлэг амьтад амьдардаг. Африк тивийн хамгийн алдартай таван зэрлэг амьтад болох арслан, ирвэс, хирс, заан болон одос үхэр нарыг та Эсватини улсаас нэгэн зэрэг харах боломжтой.
БАРИМТ 12
Тус улсын газар нутгаас дэлхийн хоёр дахь том хэмжээтэй цул чулуу олдсон. Мбабанед байрладаг, 800 метрийн өндөртэй Сибэбэ рок гэх нэртэй уг чулуу нь гурван тэрбум жилийн өмнө дэлбэрсэн галт уулын хавтан юм. Эсватини улсын газар нутаг тийм ч том биш тул ихэнх жуулчид Сибэбэ рок руу очдог.
БАРИМТ 13
Дэлхийн хамгийн эртний уулсын нуруунаас гадна дэлхий дээрх хамгийн эртний уурхай Эсватини улсад байдаг. Нгвэня гэх нэртэй төмрийн хүдрийн уурхай нь дэлхийн хамгийн анхны уурхайгаар нэрлэгддэг бөгөөд өнөөдрийг хүртэл байгалийн тогтцоо хадгалагдан үлдсэн. Жуулчид уг уурхай руу хөтчийн тусламжтай орж үзэх боломжтой.
БАРИМТ 14
Эсватини улсад байдаг Хлейн хааны үндэсний парк бол шувуудыг өндөглөхөд нь зориулсан диваажин л гэсэн үг. Уг газар нь Эсватини улсын хамгийн том дархан цаазтаас гадна Африк тивийн хамгийн олон тас шувуу амьдардаг бүс нутаг юм байна. Мөн жуулчид уг паркаар журмын дагуу аялах боломжтой.
БАРИМТ 15
Эсватиничуудын ёс заншлыг дэлхий нийтэд сурталчилдаг томоохон фестивалиуд жил бүр зохион байгууллагддаг. Тэднийг нэрлэвэл найм эсвэл есдүгээр сард зохион байгуулагддаг умланга гэх нэртэй уламжлалт зэгсэн бүжгийн наадам, инквала гэх нэртэй арван хоёр эсвэл нэгдүгээр сард зохиогддог хааны бүжгийн наадам нар билээ.
БАРИМТ 16
Эсватини улсад нүүрлэж буй хамгийн том аюулуудын нэг бол яах аргагүй эрүүл мэнд. Тэр дундаа насанд хүрсэн нийт эсватиничуудын 26 хувь ДОХ-ын халдвартай гэх судалгаа байдаг. Уг өвчин нь гамшгийн хэмжээнд хүртэл тархаад байгаа нь эсватиничуудын ирээдүйг ямар бүрхэг байгаа гэдгийг маш тодорхой харуулж байна.
БАРИМТ 17
Эсватиничууд дунджаар 58 жил амьдардаг. Уг үзүүлэлтээрээ тэд дэлхийн хамгийн богино насалдаг 12 дахь ард түмнээр нэрлэгдэж байна. Мөн эсватиничууд нэлээд залуу ард түмэн бөгөөд нийт хүн амынх нь 35 хувийг 14 болон түүнээс доош насны хүүхдүүд бүрдүүлдэг.
БАРИМТ 18
Эсватини улсад хамгийн алдартай спорт бол хөлбөмбөг. Эсватинигийн хөлбөмбөгийн үндэсний шигшээ баг дэлхийн чансааны 144-ээр байранд эрэмбэлэгддэг ба тийм ч хүчирхэг биш тул одоогийн байдлаар ямар нэгэн тив, дэлхийн тэмцээнүүдэд оролцож байгаагүй.
БАРИМТ 19
Эсватини улсын баг тамирчид хамгийн анх 1972 оны зуны олимпд оролцож байсан түүхтэй. Үүний дараа 1976 болон 1980 оны олимпуудыг өнжсөнөөс хойш бүх зуны олимпд тасралтгүй оролцсоор ирсэн боловч ямар нэгэн медаль хүртэж байгаагүй. Мөн тус улсыг төлөөлөн ямар нэгэн тамирчин өвлийн олимпд оролцож байсан түүх байхгүй.
БАРИМТ 20
Эсватини улсын төрийн далбаа цэнхэр, шар, улаан, хар, цагаан гэх өнгөнүүдээс бүрддэг. Улаан өнгө нь өнгөрсөнд үлдсэн хүнд ширүүн тулаануудыг, цэнхэр өнгө нь энх тайван болон тогтвортой байдлыг, шар өнгө нь Эсватини улсын байгалийн баялгийг, далбааны төв хэсэгт байрлах нгуни бамбай болон хоёр жадны дүрс нь Эсватини улсыг аливаа дайснаас хамгаалах хамгаалалтыг тус тус бэлгэддэг.
БАРИМТ 21
Эсватини хүүхдүүд зургаан настайдаа бага сургуульд элсэж долоон жил сурсны дараа дунд сургуульд элсэн ордог. Дунд сургуульд орсон сурагчид үргэлжлүүлэн таван жилийн турш суралцсанаар бүрэн дунд боловсрол эзэмшдэг. Мөн насанд хүрсэн эсватиничуудын 88.4 хувь нь бичиг үсэг тайлагдсан.
БАРИМТ 22
Эсватини улсын хувьд НҮБ, Хамтын Нөхөрлөлийн орнууд, Африкийн Холбоо гэх мэт олон улсын байгууллага, холбоонуудын гишүүн орон бөгөөд Бүгд Найрамдах Хятад Ард улсыг бус Тайвань улсыг хүлээн зөвшөөрч тэдэнтэй хамтын ажиллагаа явуулдаг Африк тивийн цорын ганц орон.
БАРИМТ 23
Маш жижиг газар нутагтай хэдий ч Эсватини улсын газар нутаг дөрвөн өөр бүсэд харьяалагддаг. Ихэвчлэн арван хоёроос гуравдугаар сарын хооронд үргэлжилдэг зуны улиралд бороо ордог ба өвлийн улиралд цаг агаар маш хуурай байдаг. Мөн тус улсад бүртгэгдэж байсан хамгийн өндөр температур бол Цельсийн 40 хэм.
БАРИМТ 24
Эсватини улс хүний хөгжлийн индексээр дэлхийд 138-аар байранд жагсдаг. Энэ нь сайн үзүүлэлт биш боловч Африк тивийн бусад орнуудтай харьцуулахад Эсватини улс нэлээн дээгүүр бичигдэнэ. Мөн жил өнгөрөх тусам Эсватини улсын уг жагсаалтад эзлэх байр бага багаар урагшилсаар байгаа.
Сэтгэгдэл (1)