УИХ-ын гишүүн, Нийгмийн бодлого, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны дарга Ё.Баатарбилэгийн талаархи “24 баримт"-ыг уншигч танд хүргэж байна.
БАРИМТ 1. Ёндонпэрэнлэй Баатарбилэг Архангай аймгийн уугуул.
БАРИМТ 2. Түүнийг эгэл ардын хүү гэж хэлж болно. Аав Ж.Ёндонпэрэнлэй нь дэлгүүрт манаач, ээж П.Чимэдрэгзэн нь дэлгүүрийн цэвэрлэгчээр ажиллаж байсан.
БАРИМТ 3. Эхнэр гурван хүүхдийн хамт амьдардаг.
БАРИМТ 4. Боловсрол мэдлэгийн хувьд боломжийн улстөрч хэмээн дүгнэж болохуйц. МУИС-ийг Түүхч, археологич-антропологич мэргэжлээр төгссөн. Хүн бүхэн эдийн засагч, хуульч болно хэмээн зүтгэх болсон өнөө цагт ховордсон мэргэжил. Тэр бас дажгүй англи хэлтэй гишүүдийн тоонд багтдаг. Ерөнхийлөгчийн институцийг чадавхижуулах чиглэлээр 2006 онд Австри, Төрийн албаны чиглэлээр 2007 онд Тайваньд мэргэжил дээшлүүлсэн бол англи хэлний дамжааг АНУ-д 2007, 2014 онд дүүргэсэн юм чинь.
БАРИМТ 5. Ё.Баатарбилэг есөн хүүхэдтэй айлын долоо дахь хүү нь. Дээрээ нэг ах, таван эгчтэй, доороо хоёр дүүтэй. Эрхэм гишүүн нэгэн ярилцлагадаа “Би ээжийнхээ өмчний хүүхэд, 37-ных нь жил дээр төрсөн учраас намайг онцгойлон эрхлүүлсэн болов уу ” хэмээн өгүүлсэн байдаг.
БАРИМТ 6. Бага насныхаа тухай “Цэцэрлэг хотынхоо гудамжинд” гүйдэг маатаг” тоглосон шигээ өнгөрүүлсэн. Нэг айлаас 6-7 хүүхэд гарч ирж тоглохоор чинь манай гудамж хүүхдийн цэцэрлэгийн тоглоомын талбай шиг л харагддагсан. Гэрийнхээ даалгаврыг начигнуулчихаад “Тамир” кино театрт кино үзнэ. Мөнгө л олдвол “Дугуй" дэлгүүрээс ном худалдан авч уншдаг хүүхэд байлаа” хэмээн дурсчээ.
БАРИМТ 7. Эрхэм гишүүн маань онц сурлагатан сурагч байсан тухайгаа дурссан байдаг ч нэлээд хожим их сургуулийн бараа харсан байх юм. Хэрэгт дурлах аваас мань эр аравдугаар анги төгссөн жилээ цэрэгт явжээ. Нөгөөтэйгүүр, түүн шиг бор цэрэг явсан төрийн түшээ хэд байдаг бол гэхээр сонирхолтой тоо гарч мэднэ.
БАРИМТ 8. Түүний хобби бусдаас өвөрмөц. Орон орны өдөр тутмын сонин цуглуулдаг. Үүнийгээ түүхч мэргэжилтэйгээ холбон тайлбарладаг юм билээ. Бас шинжлэх ухааны хамгийн сүүлийн үеийн нээлт бүхий номыг олж уншъя гэвэл Ё.Баатарбилэгт хандахад гэмгүй. Гэрийнх нь номын сангийн ихэнх хувийг энэ төрлийн ном эзэлдэг гэж хэлж болно.
БАРИМТ 9. УИХ-ын нийгмийн бодлого, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны дарга тэрбээр өөрийгөө Б.Ширэндэв агсны шавь гэж хэлэх дуртай. Эрхэм академичийг номын багшаа гэж үздэг юм билээ. Ийн хэлэх үндэс бий аж. Энэ тухайгаа “Манай өвөг дээдэс бичгийн хүмүүс байсан. Монголын их хутагтууд дотор өвөөгийн авга ахын нэр байдаг юм. Миний өвөөгийн номын найз нь академич Базарын Ширэндэв гуай. Тэрээр долдугаар ангиа төгсөөд шинэ эргэлтийн бодлого энэ тэр гээд 1929 онд Чулуут суманд хамтралын даргаар очсон байдаг. Тэр үед нь миний өвөө Т.Жамган багийн дарга байсан тул Б.Ширэндэв гуайд тусалж, тэд үерхэж явсан юм билээ. Тиймээс би 1990 оны дундуур Б.Ширэндэв гуайтай уулзаж, багш шавь болцгоосон.
БАРИМТ 10. УИХ-ын гишүүний ажил, амьдралын гарааг ногоон гэрлээр давхин өнгөрөх машинтай зүйрлэж болохоор. Юу ч мэдэхгүй, танил талгүй хөдөөний хүүд ШУА хэмээх өндөр босготой айлын хаалгыг татах эрх олдоно гэдэг хувь хүний идэвхи зүтгэлээс ихээхэн хамааралтай нь ойлгомжтой. Эр цэргийн алба хаасан, төлөвшсөн хойноо их сургуульд элссэн болоод тэрүү Ё.Баатарбилэг 18 настай хөвгүүд шиг дарвиж гүйгээгүй нь мэдээж. Энэ утгаараа оюутан болсныхоо хойтон жил МУИС-ийн шилдэг оюутан болсон, шинжлэх ухааны судалгааны “Монголын түүхийн 17 жаран" гэдэг түүхийн он цагийн лавлахыг багшийнхаа дэмжлэгтэйгээр гаргасан нь нэрт эрдэмтэн Б.Чадраа гуайд тоогдсон хэрэг.
БАРИМТ 11. Түүн шиг хоёр төрийн тэргүүнд шадарласан хүн хуруу дарам цөөн. Н.Багабанди, Н.Энхбаяр гэх хоёр том төрийн зүтгэлтнээс их зүйлийг сурсан нь дамжиггүй. Шулуухан хэлэхэд, нөмөр нөөлөгт багтсан ч байж мэднэ, лайг нь үүрэлцсэн байхыг ч үгүйсгэхгүй. Ямартай ч ШУА-д эрдэм шинжилгээний туслах ажилтнаар ажиллаж байгаад 2002-2005 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт улстөрийн бодлогын референт, 2005 оны гуравдугаар сараас 2009 он хүртэл Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Шадар туслах бөгөөд ахлах референтээр ажилласан нэгэн.
БАРИМТ 12. Улс төрд гэнэт гарч ирсэн түүнийг хэний хүн бэ гэж ирээд л хэсэг шаагисан. Эхэндээ МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын хүн хэмээдэг байсан ч удалгүй МАН-ын луухаруудын нэг Т.Бадамжунайн улс төрд сойсон хүлэг гэж ирээд л цоллох болсон. Энэ тухайгаа “Наймайг дөрөвдүгээр курст дөнгөж ороод байж байтал Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Цэдэндамбаа гуай утасдаж, “Уулзах хэрэг байна. Ирэхдээ өөрийнхөө ном, бүтээлийг аваад ирээрэй” гэв. Яваад очтол Ерөнхийлөгч Н.Багабандийн Улс төрийн бодлогын зөвлөх Я.Долгоржав “Манайх түүх, уламжлал, ёс заншил хариуцсан референт авах хэрэгтэй байна. Чи оюутан байх хугацаандаа дадлагажигчаар ажиллаач. Боломжтой бол чамайг төгсөхөөр хэсэг хугацаанд харъя” гэхээр нь сонирхолгүй санагдсан тул яваад өгсөн. Сургууль дээр очоод багш нартаа “Ийм санал тавьж байна. Дэмий биз дээ" гэтэл “Юу гэж байгаа юм бэ. Ийм сайхан санал тавьж байхад тийшээгээ яв. Хажуугаар нь хичээлдээ яваад, судалгааны ажлаа хий” гэхээр нь дадлагажигчаар ажилласан. Би хэнийг ч таньдаггүй байсан. Түүхийн чиглэлээр төгсөх курсийн оюутнуудыг судалсан чинь ном гаргасан, юм бичдэг, судалдаг хүн байна гээд нэлээд судалж байгаад авсан гэдгийг хожим нь хэлсэн. Н.Багабанди даргын наадам, цагаан сар, шинэ жилээр хэлэх үгийнх нь төсөл дээр сууна. Ерөнхийлөгч өөрөө мундаг хүн байсан болохоор өнөө цаасыг чинь улаан цоохор болгоод өгнө. Их ч зүйл сурсан. Ерөнхийлөгч Н.Багабандийн албаны сүүлийн жил ахлах референт бөгөөд Шадар туслахаар нь ажиллаж байхад Ерөнхийлөгчийн сонгууль болж Н.Энхбаяр дарга ирж байлаа. “Яах бол” гэж байж байтал үргэлжлүүлээд ажилла гээд 2009 он хүртэл ажилласан. Н.Багабанди, Н.Энхбаяр дарга нарын референт, Шадар туслахаар тасралтгүй найман жил ажилласан минь нэр хүндийн хэрэг байв “хэмээсэн байх юм.
БАРИМТ 13. Архангай аймгийн Засаг даргаар дөрвөн жил ажилласан. Өөрийнх нь үгээр бол эл улс төрийн албан тушаал түүнийг улстөрч болгосон “гэмтэй” аж. Харин саарал ордны хонгилд наалдаж хоцорсон ховоор бол УИХ-ын гишүүн асан Т.Бадамжунай УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэгийг 2008 онд хотоос дагуулан очиж, намаасаа аймгийн хуралд сонгогдсон ИТХ-ын төлөөлөгчдийн дунд “хор найруулж” байгаад Архангай аймгийн Засаг даргаар томилуулж байсан гэдэг. Түүнийг Чулуут сумын гаралтай болохоор нь нутгийн иргэд л таатай хүлээн авсан гэцгээх юм билээ. Өдгөө мань хүн Засаг ноён болоогүйсэн бол ШУА-даа эрдмийнхээ ажлыг хийгээд амар жимэр сууж байх байсан гэнэ.
БАРИМТ 14. Тэр өнөөдөр нутгийнхандаа, тойргийнхондоо тоогдохыг юу юунаас дээгүүр тавьж байгаа. Үүний буруу гэж юу байх билээ. Тийм байна хэмээн сонгогчдын итгэлийг хүлээсэн бус уу. Ямартай ч Архангай аймагт элэгний эмийг нийлүүлэх тухайд нэлээд олон хүнтэй ам мурийж, заримтай нь хэвлэлээр үзэлцээд амжсан.
БАРИМТ 15. Чингэлтэй дүүрэгт ажиллаж байхдаа Хүүхдийн үдийн цайны санаачилга гаргаж, түүнийг шийдсэн. Өөрийнх нь ярилцлагаас иш татав. Олон хүн Хүүхдийн үдийн цайг “минийх” хэмээн өмчлөх нь бий. Ё.Баатарбилэг ч тэднээс дутсангүй.
БАРИМТ 16. Тэрбээр АТГ гэх хэцүү нэртэй байгууллагын шүүрэн шанаганы нүхээр шүүгдэж үзсэн нөхөр. Тодруулбал, Засаг даргын ажлаа өгснийхөө дараахан түүнийг АТГ- аас дуудаж шалгасан байдаг. Бүр хорьж, эхнэрийг нь ажлаас халсан удаатай. Тухайн үед түүнийг албан тушаалаа хэтрүүлэн ашигласан байж болзошгүй хэмээн хөвлэлүүд шуугиж байсан ч чухамдаа Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгчийн дэргэд ажиллаж байсантай холбогдуулан шалгасан юм билээ.
БАРИМТ 17. Тэрбээр тогтвортой төрийн талаар үе үе дуугарах нь бий. Энэ талаар “ Өнөөдөр бидэнд тогтвортой төр, засаг хэрэгтэй байна. Гадныхан тэгж харж байгаа. Бизнесийнхэн, иргэдийн төрдөө итгэх итгэл нэмэгдэх ёстой. Зарим зүйл дээр хурд дутаж байгаа зүйл харагдах л юм” хэмээн байр сууриа илэрхийлж байсан юм.
БАРИМТ 18. Ё.Баатарбилэг гишүүн Арилжааны банкуудтай үе үе ширүүн үздэг. “Арилжааны банк ашгийн төлөө явдаг. Банк тэгж тоглолт хийсэн бол шууд буруутгах аргагүй. Гэхдээ манай үндэсний банкууд эх оронч байх хэрэгтэй л дээ. Тэднийг ашигтай байх боломжийг Монголын төр хангалттай бий болгосон. Гадны банк оруулж ирнэ гэхээр л Монголын банкуудыг дампууруулах нь гээд эсэргүүцдэг. Өөрсдөө болохоор тэнгэрийн хүүтэй, эндээ “даам” гарчихсан. Хүүгийн өрсөлдөөнөөс айгаад хэдүүлхнээ хуйвалдаад гурван сая ард түмнийг мөлжөөд суух сонирхолтой болчихсон юм уу гэж хардаж байгаа. Үндэстэн дамнасан улс бүрт байдаг санхүүгийн корпорациуд бий. Тийм банкуудаас яагаад салбараа оруулж болохгүй гэж. Тэд хадгаламж, арилжааных нь хүүг тогтоогоод өгчихнө. Иймэрхүү байдлаас үүдээд арилжааны банкуудыг би хардаад байгаа юм. Үе үе ингээд эмзэг эдийн засагтай жижиг зах зээлийг савлуулаад байвал яах юм бэ”хэмээн УИХ-ын чуулганы танхимаас үзэж тарж байсан түүхтэй.
БАРИМТ 19. Казиногийн хууль дээр нэлээд хатуу байр суурьтай байдаг төрийн түшээдийн нэг. Үүнийгээ “Казино байгууллаа гэхэд хэдэн хүн ирээд тоглох л байх. Монголын эдийн засгийг сэргээнэ гэж байгаа бол тэрэн шиг худлаа юм байхгүй” гэж тайлбарладаг.
Баримт 20. Арваннэгдүгээр сарын 26-ны өдрийг Нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр болгох тухай хуулийн төслийг санаачлагчдын нэг. Анхдугаар Үндсэн хууль баталсан энэ өдрийг Монгол Улсад Бүгд найрамдах засаглал тогтсон гэж үздэг учраас тэмдэглэн өнгөрүүлж байхаар болсон юм.
БАРИМТ 21. Их хурлын гишүүн болсон нь Ё.Баатарбилэгийн хувьд д өөрийн эрх мэдлийн хүрээ, үүрэг хариуцлагын шугамаа судлах боломж нээгдсэн юм байх. Их хурлын гишүүн гэдэг бол өндөр хариуцлага. Тиймээс Их хурлын гишүүний өндөр нэр хүндтэй, хариуцлагатай суудал дээр эхлээд зөв сууж сурах хэрэгтэй биз дээ гэж тодорхойлсон нь бий.
БАРИМТ 22. Ардчиллын луухаруудыг бөхөөр бол тоосондоо булсан улстөрч. Улс төр, албан тушаалын од эр. Архангай аймагт 1990 оноос хойш Р.Гончигдорж, Н.Батбаяр, Ж.Мөнхбат гээд олон том улстөрч төрсөн. Засаг даргаар ажилласан хугацаандаа мань хүн бүгдтэй нь ах дүү явснаа од нь гийсэн тэр өдөр хоёр ахыгаа хийг нь тааруулж байгаад л тонгорчихсон дүү дээ.
БАРИМТ 23. Үнэн, худлыг нь мэдэхгүй ч архангайнхан төсвийн хөрөнгөөс түүнд 50 саяар байр авч өгч, Ланд 200 машиныг төсвөөс 90 сая, ажлынх нь өрөөг 200 сая төгрөгөөр засварлаж өгсөн гээд баян айлын эрх хүүхэд шиг л эрхлүүлсэн гэх хэл аманд өртсөн байдаг. Мөн Архангай аймагт шилэн кабел тавих нэрийдлээр төсөвлөсөн мөнгийг нь “идчихсэн” юм байх. Цахилгаан холбоон дээр очоод шилэн кабельд холбогдсон эсэхийг шалагахаар “холбодчихсон байна” гээд гараад ирдэг аж. Харин газар дээр нь очоод шалгахаар шилэн кабель байхгүй байдаг гэнэ. Энэ яриа үнэн бол Засаг дарга хийж байхдаа л төрийн төсвийн мөнгийг ийнхүү “зохицуулчихдаг” байсан хүн одоо гишүүн болоод юу хийж байгааг хэлж таашгүй юм даа
БАРИМТ 24. УИХ-ын гишүүн, НББСШУ-ны Байнгын хорооны дарга Ё.Баатарбилэг хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ 89 сая 700 мянган төгрөгийн хадгаламжтай. Орон сууц хоёртой. Автомашин байхгүй гэж дурджээ. Оюутан байхдаа эксель маркийн машин унаад давхиж явсан эрийг өдгөө явган таваргаж яваа гэхээр санаанд буухгүй л юм. Эхнэрийнхээ машинд дайгддаг юм болов уу эсвэл УИХ-ын Байнгын хорооны даргын машин байхад гэж үздэг байж ч болох юм.
Сэтгэгдэл (12)