2012 онд урлаг спортын салбарт өрнөсөн онцлох 24 баримтыг фотогийн хамтаар хүргэж байна.
Монгол ёсолгоо: Монгол улсын ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж сонгогдсоноосоо хойш сүүтэй мэндчилэх, цагаан сараар ууцны хонь аврах зэрэг олон зүйлийг санаачилсан билээ. Өнгөрөн одох гэж буй 2012 онд тэрбээр гараа алдлан дээш өргөх "Монгол ёсолгоо"-г санаачилан наадмаар өөрөөрөө бусдад үлгэрлэсэн юм. Одоо Монгол соёлын нэг хэлбэр энэ ёсолгоо болж байна.
Монголын хөвгүүд Японы сүмогийн дэвжээг эзэгнэсэн нь: Өнгөрсөн жил монгол түмэн хүчирхэг хөвгүүдээрээ улам илүү бахархлаа. Японы сүмогийн ертөнцийг Монгол хүч чадлаар байлдан дагуулж буй үйл явдлыг тодотгож дахин нэг монгол хүү аварга болсон юм. Сүмогийн 68, 69,
70 дахь ёкозүна Д.Дагвадорж, М.Даваажаргал, Д.Бямбадорж нарт талархал
илэрхийлж, хойчийн монгол сүмочдод аваргын цувааг таслахгүй байхыг ерөөж, өндөр
амжилт хүсье.
Алдарт "Гамлет": Дэлхийн сонгодог урлагийн сор бүтээл "Гамлет" жүжгийг УДЭТ-ын уран бүтээлчид 33 жилийн дараа дахин тайзнаа тавилаа. Шинэ менежмент, шинэ реклам, хэрэглэсэн ч хуучны адил бидний сэтгэлийг эзэмдэж чадсан юм.
Түүхэн дэхь хамгийн олон медаль: Зуны олимпийн ХХХ наадамд манай улсын 29 тамирчин оролцож хоёр мөнгө, гурван хүрэл медальтай ирсэн нь яах аргагүй дэлхийн спортын салбарт монголын нэрийг дуурсгасан амжилт болсон юм. МУХБ, МУГТ, олимпийн алтан медальт Н.Түвшинбаяр жүдо бөхийн тэмцээнээс мөнгө, гавьяат тамирчин Н.Төгсцогт боксын 52 кг-ын жинд
мөнгө, гавьяат тамирчин У.Мөнх-Эрдэнэ 64 кг-ын жинд хүрэл, чөлөөт бөхийн 63
кг-ын жинд гавьяат тамирчин С.Батцэцэг хүрэл медаль хүртэн төрийнхөө далбааг
Лондонгийн тэнгэрт мандуулсан юм.
Анхны яам: Монголын урлаг, спортын салбарынхан анх удаа өөрсдийн харъяа яамтай болсон жил болж өнгөрч байна. Соёл, спорт аялал жуулчлалын шинэхэн яамыг Ц.Оюунгэрэл гэх эмэгтэй хүн удирдаж байна.
Анхны эмэгтэй: Олимпийн наадмын чөлөөт бөхийн тэмцээнээс анх удаа монгол эмэгтэй тамирчин медаль хүртлээ.
Анхны эмэгтэй: Олимпийн наадмын чөлөөт бөхийн тэмцээнээс анх удаа монгол эмэгтэй тамирчин медаль хүртлээ.
Нүдээ олсон шагналын эзэн: МУСТА жүжигчин Н.Ариунболд буюу Бооёо оны өмнөхөн МУГЖ цолоор энгэрээ
мялаалаа. Энэ үйл явдалд ганц Бооёо биш Монголын хошин урлагийнхан тэр
аяараа баярлаж байгааг та бүхэн энэ зургаас харж байна. Түүнийг шагналаа
гардан авсны дараа мэргэжил нэгтэй найзууд нь баяр хүргэж, цуглажээ.
Хошин урлагт олон жил хөдөлмөрлөж, үнэтэй хувь нэмэр оруулсан жүжигчин
Бооёод МУГЖ цол өгсөн нь жинхэнэ нүдээ олсон шагнал боллоо гэж хүмүүс
ярьж байгаа юм. Ингээд гавьяатуудын эгнээнд элссэн шинэхэн гавьяатдаа баярын мэнд хүргэж, уран бүтээлийн өндөр амжилт хүсье.
Хулгайлагдсан Батаарын яс: Манай
улсын хилээр хууль бусаар гаргасан Триннозавр Батаар үлэг гүрвэлийн 75 хувь
бүтэн ясыг буцаан авах талаар яригдаж эхлээд дөрвөн сар болжээ. Чулуужсан ясны худалдаачин Эрик Прокопи манай улсаас хууль бусаар авсан Триннозавр Батаар батаарыг өөрийн болгох нэгэн нотолгоо олсноо мэдэгдсэн ч Батаарын яс тэдний гарт ороогүй юм. Удахгүй Триннозавр Батаар Монгол нутагт нь авчрах гэж байгаа бөгөөд Төв аймагт байрлуулна гэсэн яриа яригдаад байгаа билээ.
Монгол бөхийн ертөнц улиран одож буй 2012 онд адал, явдал, дуулиан шуугиан, өвөрмөнц амжилт гээд ярьж, бичих зүйлээр дүүрэн байлаа. Аварга, арслан, гарьд цолтнуудаар дүүрэн байсан энэ жилийн барилдаанд Увс нутгийн хүү аймгийн арслан П.Бүрэнтөгс 521 хүчтэнээс торойн гарсан юм. Ингэснээр бид шинэ арслантай болсон юм.
Дэлхийн од Монголд: АНУ-ын супер од Саша Радецки Монголд ирж, алдарт "Жизель" балетын гол дүрд тоглов.
Дэлхийн од Монголд: АНУ-ын супер од Саша Радецки Монголд ирж, алдарт "Жизель" балетын гол дүрд тоглов.
Сэргээшийн дуулиан: Сайхан болсон наадмыг сэргээшийн асуудал гутааж орхилоо. Шөвгөрсөн бөхчүүдийн хоёроос нь сэргээш илэрчээ гэх яриа хэвлэлүүдэд эзэнгүй тэнэж явах үед МҮБХ-оос хэвлэлийн бага хурал зарлаж, улсын арслан Х.Мөнхбаатар, шинэ начин Б.Сугаржаргал нар сэргээшийн шалгалтад бүдэрснийг албан ёсоор зарласан юм. Гэтэл хурлын үеэр Х.Мөнхбаатар орж ирэн МҮБХ-ны тэргүүн Р.Нямдорж өөрөө найраанд оролцож байсан тухай ярьсан нь жинхэнэ сенсааци болсон юм. "2007 онд та хүүгээ улсын заан болгохын тулд 70 сая төгрөг надад амласан биз дээ" гэсэн түүнийг үг бөхчүүдийн дундах найрааг анх удаа олонд ярьсан тохиолдол болсон юм.
Лениний хөшөөг хотын шинэхэн мэр
буулгасан нь манай хөршүүдийн нүдийг бүлтийлгэж, чихийг дэлдийлгэсэн.
Буриадууд "Энэ хөшөөг бидэнд өгчих" гэж гуйсан юм шүү.
УДБЭТ-ын 150 хүний бүрэлдэхүүнтэй баг П.И.Чайковскийн “Цөмөөхэй” балетыг БНХАУ-ын Тяньжин хотын “GRAND” театрт 2 удаа амжилттай тоглолоо. Энэ Азийн томоохон театрт хийсэн монголын хоёр дахь жүжиг юм. Энэхүү тоглолтыг урд хөршийнхөн маань найрсаг дотноор хүлээн авсан байгаа бөгөөд уг арга хэмжээнд Монгол улсаас тус улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд Ц.Сүхбаатар оролцож уран бүтээлчдэд баяр хүргэжээ.
З.Батболд найруулагчийн "Бурхан өршөөг" киног театруудаар гаргахгүй болгосон нь ардчилсан гэж яригдаж буй Монголоос коммунист үзэл бүр мөсөн салаагүй байгааг илтгэлээ. Учир нь “Бурхан өршөөг” хэмээх киноны агуулгад улс төрийн бүлэглэлийг шүүмжилсэн учраас кино театрт уг киног гаргахгүй гэсэн юм. Ардчилал болон хурган дарга нарын талаар зарим хэсэгтээ шүүмжилсэн нь МАН-ын гишүүн Ч.Анандбазар болон түүний мөр нэгт нөхдөд таалагдаагүй бололтой. “МАСК” продакшны уран бүтээл ийнхүү улс төрд хавчигдах болсныг 100 хувь УИХ-ын сонгуультай холбон ойлгосон. Ардчилсан нийгэмд уран бүтээлийг нь хааж боодог ийм нэгэн үйл явдал 2012 онд болсон нь бас их сонин.
Данийн хуучны хамтлаг "MLTR" Монгол улсад ирж тоглосон нь урлагийн салбарт гарсан онцлох үйл чвдал байлаа Тэд р Монголд ийм олон фен нь байдаг гэж бодоогүй
байжээ. Монголын одод хүртэл тэдэнтэй зургаа авахуулах гэж тоглолтынх
нь үеэр дугаарлаж байлаа. /Фото: 24tsag.mn/
Тэрбумын үнэтэй хоолой: 2012 онд анх удаа монгол дуучин хоолойгоо тэрбумаар даатгасан үйл явдал боллоо. Олон улсын дуурийн хоолойг монголд цуурайтуулах их зорилгыг тээн, ОХУ-д суралцаж буй Ө.Цэрэнчунтын хоолойг “Ард даатгал” тэрбум төгрөгөөр даатгаснаа мэдэгдэн, гарын үсэг зуран баталгаажуулав. Дуучин Ө.Цэрэнчунт хоолойгоо таван жилийн хугацаатай ийнхүү тэрбум төгрөгөөр даатгуулж буй бөгөөд түүний дуулах цаашдын их үйлсэд аливаа саад бэрхшээл тохиолдвол тэрбум төгрөгийн сангаас нь нөхөн төлбөр өгөх юм байна.
Дуурийнханы хэрүүл: Монголын урдаа барьдаг урлагийн байгууллага болох ДБЭТ-т уран бүтээлчид болон удирдлагуудын хооронд хагаралдаан үүссэн үйл явдал энэ онд болж өнгөрлөө. Тухайлбал ДБЭТ-ын дарга Б.Сэргэлэнг уран бүтээлчид нь хувьдаа мөнгө завшсан гэх хэргээр АТГ-т өгнө гэдгээ мэдэгдсэн. Тус театрын гоцлол дуучин Ц.Баттөрийн ярьж буйгаар Б.Сэргэлэн дарга ажилчдынхаа ахуйн хангамж, нийгмийн асуудлын төлөө юу ч хийддэггүй мөн дуучдад очих мөнгийг замаас нь авдаг уран бүтээлчдийн хийсэн зүйлийг өөрөө хийсэн мэтээр ярьдаг гэх. Харин захирал Б.Сэргэлэн нь энэ бүгдийг гүтгэлэг гэж үзээд нэр төрөө сэргээлгэхээр шүүхэд хандахаа мэдэгдсэн юм. Харин одоо энэ хэрэг нам жим байна.
Хоёр орны хүч хавсран хийсэн уран бүтээл: “Монголфильм групп” болон ӨМӨЗО-ны уран бүтээлчидтэй хамтран бүтээсэн “Аравт” уран сайхны кино өнгөрсөн онд төрлөө. Кинонд найман зууны тэртээх Чингис хааны дэлхийг байлдан дагуулахад гол судас, үндсэн хөшүүрэг болсон эгэл жирийн цэрэг эрс хэрхэн амьдарч тэмцэж, хооллож ундалж, хоорондоо нөхөрлөж, аяны хүнд, дайны бэрхийг хэрхэн даван туулж, хатуу бэрхийг сөрсөн цэрэг эрс тулааны талбарт эрсдэн унахдаа ижий аав, эх нутаг, эхнэр хүүхдээ хэрхэн санан дурсаж, шаналан гашуудаж байсныг харуулжээ. Кино зохиолыг О.Эрдэнэ бичиж, найруулагчаар Д.Золбаяр, И.Шагдарсүрэн ажиллажээ. Уг кинонд Төрийн соёрхолт, МУГЖ Д.Сосорбарам, МУГЖ Ё.Цог, МУГЖ Б.Жаргалсайхан, МУСТА Д.Гүрсэд, Н.Онон, Г.Золбоот, С.Ариунбямба, Ц.Цэрэнболд, Г. Алтаншагай, Б.Амарсайхан, Д.Ганцэцэг, Өвөрмонголын талаас Б.Баасанжав, Б.Аюурдадь, Л.Жамбал, Ч.Бодь, Э.Буянхишиг нарын жүжигчид тоглосон байна.
Шинэ топ: Монголын загварын ертөнцийн хамгийн нэр хүндтэй наадам болох "Гоёл"-д "Catwalk" хамтлагийн дуучин, загвар өмсөгч О.Пүрэвдулам шилдэгээр тодорч, 14 дэх топ модель болсон юм. 23 настай шинэ топ маань дуулиан, шуугиан, таамаг, баримжаа, хэл амтайгаар энэ өргөмжлөлийн эзэн болсон юм.
Эмэгтэй зохиолч, эмэгтэй ерөнхий найруулагч, эмэгтэй гол дүртэй Монголын анхны түүхэн уран сайхны кино болох "Ану хатан" нь Зүүнгарын хаант улс, ойрад монголын түүх соёл, Манжийн дарлалын эсрэг
монголчуудын баатарлаг тэмцлийн түүхийг хөндсөн дэлгэцийн анхны бүтээл болж байна. 1989 онд нээлтээ хийсэн “Мандухай цэцэн” киноны дараа бүтээж буй хоёр дахь домогт хатны тухай уг киног “Домогт Ану хатан” романаас сэдэвлэн бичжээ.
Тэртээ 20 жилийн өмнөх долдугаар сарын 9-нд Монголын урлагийн түүхэнд шинэ хуудас нэмсэн үйл явдал болсон нь АЖ Ц.Батчулууны санаачлагаар Морин хуурын чуулга үүсгэн байгуулагдсан явдал байлаа. Тэд анхныхаа тоглолтыг 1993 онд хийж байсан бол 20 жилийн ойн баяртаа зориулсан тоглолтоо Соёлын төв өргөөнд энэ жил хийлээ. Хоёрхон чавхдсаар гурван өнгийг аялгууг солонгоруулсан энэ тоглолт үзэгч түмний талархал, бахархлыг төрүүлж үндэснийхээ дуу хөгжим, урлаг соёлоор гайхуулах урмын сэтгэлээр дүүрэн болж өнгөрсөн юм.
Хөгжмийн зохиолч Б.Чинбатын "Давтагдашгүй", Төрийн соёрхолт дуучин Д.Болдын "Монгол поп" тоглолт, "Doz entertaimen-ийн бүтээл найруулагч Ш.Доржсүрэнгийн "Хөх толбот хүмүүс" кино урлагийн салбараас анх удаа төрийн ордонд нээлтээ хийсэн юм. Энэ үйл явдлыг зарим хүмүүс сайхнаар хүлээж авсан ч зарим нь буруушааж байлаа. Учир нь төрийн ордон дотор төрийн л ажил явагдах ёстой гэнэ.
“ТV9” телевизийн 40 гаран ажилчин нэгэн зэрэг ажлаасаа гарсан талаарх
мэдээлэл яах аргагүй энэ оны онцлох үйл явдал байлаа. "TV9" телевизийн мэдээний алба,
спортын алба бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ, зураглаачдын албаны 80 хувь нь
ажлаасаа гарсан нь тус телевизийн шинэ захирал Н.Долгортой нь холбоотой гэж тэд ярьж байсан юм. "ТV9" телевизийн
ажилчдын хэлж буйгаар Н.Долгор нь дарга болонгуутаа араваад уран
бүтээлчийг ор үндэсгүйгээр ажлаас нь халж, үлдсэн уран бүтээлчдийг нь
шахаж дарамталсан аж. Иймд тус телевизийн 60 гаран уран бүтээлч нэгдэн
Н.Долгорыг өөрчлөх хүсэлтийг телевизийнхээ төлөөлөн удирдах зөвлөлд
хүргүүлсэн ч ТУЗ Н.Долгорыг өөрчлөхгүй гэсэн шийдвэр гаргасан.
Тиймээс Н.Долгортой цаашид
хамтран ажиллах боломжгүй гэж үзэн 40 уран бүтээлч өргөдлөө өгч ажлаасаа
гарсан нь энэ юм.
Монголын дуурийн театрынхан Тянъжин "Гранд" театртай хамтран ажиллахаар (3 жилийн) санамж бичигт гарын үсэг зурлаа. "Гранд" театрын захирал Qian
Cheng, УДБЭТеатрын захирал Б.Сэргэлэн нар уг санамж бичигт гарын үсэг зурсан юм.
