Нэг жилийн амьдрал улиран өнгөрөх, дахин нэг шинэ жилийн амьдрал эхлэх үйл явцыг заагладаг цаг тооллын баяр бол яах аргагүй шинэ жил. Энэхүү баярыг улс үндэстэн бүр өөр өөрийн уламжлалаар тэмдэглэдэг. Тэгвэл хамгийн этгээд маягаар өвөрмөц шинэ оноо угтдаг 24 улсын уламжлалтай танилцъя.
1. Еврейчүүд бясалгал хийдэг: Еврейчүүд энэ баяраа Рош Ха-Шана гэж нэрлэдэг бөгөөд аравдугаар сарын 5-аас өмнө тэмдэглэдэг. Энэ өдрийн дараа тэд 10 хоногийн турш сэтгэлийн гүн рүүгээ нэвтрэх, ариусан бясалгах үйл хийдэг бол дараагийн 10 хоног шүүн тунгаах, “Иом Кипур “ буюу бурханд эргэж очих өдрүүд хэмээн нэрийдэж дагадаг байна. Баярын өдрүүдэд алим болон хал жимсийг зөгийн баланд дүрэх ёстой.
2.Хятадын шинэ жилийг галын наадамгүйгээр төөсөлөхийн аргагүй. Хятадад шинэ жилийн эхний өдрийг галын наадам, алиа салбадай болон дэнлүү, тэслэх цаасан пуужингүйгээр төсөөлөхийн аргагүй юм. Галын наадмаараа айл бүр муу ёрын сүнсийг хөөн зайлуулж, аз жаргал, баяр баясгаланг гэртээ урин залдаг гэж үздэг.
3.Казахын нарны баярын уламжлал: Адай овог аймгийнхнаас бусад казахууд шинэ жилийн баяраа гуравдугаар сарын 22-ны өдөр тэмдэглэдэг бөгөөд Науриз хэмээн нэрийддэг. Хамгийн энгийн зүйл өөрийгөө танилцуулахаас эхэлдэг.
4.Англид захиа бичдэг: Кристмасын өмнөх өдөр буюу 12-р сарын 24-нд англичууд баяраа тэмдэглэж эхэлдэг юм. Энэ өдөр сүмд очдог. Кристмасын үед эрхэмлэдэг өнгө нь улаан, ногоон юм.Англи улсад шинэ жилээр “Fatter new year” гэгчид захиа бичдэг, түүндээ зөвхөн бэлэг сэлтийн зүйл төдийгүй хүсэл бодлоо ч илчилнэ. Бичсэн захиагаа пийшэндээ хийж шатаадаг аж. Пийшингээс гарч буй утаа шинэ жилийн эцэгт захисан бүгдийг хүргэдэг гэж тэд үздэг байна. Энэ нь уламжилсаар бие биедээ шинэ оны мэнд дэвшүүлсэн ил захидал бичих болсон гэнэ.
5.Францын хэрчим мод: Францад шинэ жилээр айлд уригдсан зочид тэр гэр бүлийнхэнд анхаарал тавьсны тэмдэг болгож хэрчим мод авчирдаг. Шинэ жилийг угтан хүүхдүүд цасан хүн хийж тойрон бүжиглэдэг. Хамгийн сүүлд хайлсан цасан хүн хийсэн хүүхдийг хамгийн азтайд тооцдог.
6.Өмнөд Африкийн ургацийн баяр: Өмнөд Африк шинэ жилийн баярыг голдуу ургацын баяртай хамт тэмдэглэдэг. Омог омгоороо ойн цоорхойд цугларан хагас дугуй хэлбэрээр суухад омгийн ахлагч нь бүжиг хийж дуусаад гартаа барьсан хулууг хага шидэхэд хүн бүр түүний хэсгээс амсан эцэтлээ бүжиглэдэг байна.
7.Шотландын аз жаргал: Шотландад шинэ, хуучин жил солигдоход торхон дотор давирхай шатааж гудамжаар өнхрүүлдэг. 00 цаг болмогц гэр бүлийн хамгийн нэр хүндтэй хүн хэсэг зуур үүдээ онгойлогдог. Энэ нь шинэ оныг гэртээ урьж буй хэрэг гэнэ. Айлд шинэ жилийн өглөө хамгийн түрүүн орж хүнийг аз жаргал авчирлаа гэж хүндэтгэн зочилдог байна.
8.Унгарын уламжлал: Унгарт шинэ жилд зориулсан идээ будаалганд шувууны мах огт тавьдаггүй. Эртний уламжлал ёсоор шинэ жилээр шувууны мах идвэл тэр хүний аз жаргал нисээд явчихна гэж үздэг.
9.Энэтхэгт шинэ оны нар мандахад тэмдэглэдэг: Энэтхэгт шинэ жилийг шөнө дунд биш нар мандахад угтдаг. Хувцсаа ягаан, улаан, цагаан өнгийн цэцгээр хаалга цонхоо гэрлээр чимж, эелдэг зантай байхыг хүн бүр эрхэмлэнэ. Уурлаж маргасан хүн жилийн турш өөдлөхгүй гэж үздэг. Тийм учраас босгоныхоо өмнө зочломтгой эзний тэмдэг болгож өнгөт зураг тавьдаг байна. Он солигдох шөнө, хүүхдүүдэд өгөх бэлгээ тусгай тавиур дээр бэлтгэнэ. Шинэ оны өглөө хүүхдүүдэд нүдээ анин очиж тавиур дээрээс бэлгээ авдаг заншилтай. Шинийн нэгний өглөө энэтхэгчүүд аз жаргалын бурхан лашмид мөргөдөг.
10.Японд 108 удаа харанга хэнгэрэг дэлдэнэ : Япончууд шинэ оныг шёо гацү гэдэг. Япончууд шинэ жилээр гэрийнхээ үүдийг бэрсүүт жүрж болон нарсны төрлийн модоор чимэглэдэг. Энэ нь урт удаан амьдрал, аз жаргал, эрүүл мэндийг бэлгэдсэн утгатай. Он солигдох мөчид сүмүүд 108 удаа харанга хэнгэрэг дэлдэнэ. Хүүхдүүд бодол санаагаа шингээн зурсан зургаа дэрэн доороо хийж угтана. Японд шинэ оны нэгдүгээр сар гарахаар христийн нийтийн он тооллын шинэ жил, Японы эзэн хааны он тооллын шинэ жил, манайхны 12 жилээр тоолдог аргын цагаан сар цөм нэгэн зэрэг эхлэн тоологддог онцлогтой байна.
11.Швейцарь Австралийн багт наадам: Швейцарь Австрид шинэ жилээр багт наадмын хувцас өмсч өөрсдийгөө Сильвестр Клаус гэж нэрлэнэ. Энэ нь Ромын хамба лам Сильвестрийн тухай эртний домогтой холбоотой ажээ. Домогт далайн аймшигт мангасыг хамба лам Сильвестр 313 онд устгасан тухай үгүүлдэг. 1000 он гарахад мангас дахин амилж ертөнцийг сөнөөж хариугаа авна гэж үздэг байжээ. Тэр мөчид хүмүүс баг өмсч мангастай тулалдахад бэлтгэсэн боловч ямар ч муу үйл тохиолдоогүй ажээ. Үүнээс хойш шинэ жилийг угтан багт наадам зохиох болжээ. Шинэ жилийн үдэш хүмүүс асч байгаа лааны дүрс бүхий хувцас өмсөөд мангасыг хөөж байгаа дүр үзүүлэн тоглодог байна.
13.Германд 12 сонгины үндсээр давс хийдэг: Германд шинэ жилийг голдуу гэр бүлийн хүрээнд тэмдэглэнэ. Хуучин оныг үдэх мөчид гэр бүлийхэн цуглаж нэг нэгэндээ бэлэг өгдөг. Тэдний нэг онцлог нь 12 сарыг төлөөлүүлэн 12 сонгины үндсийг ухаж аваад давс хийж тавьдаг. 12 цагт сонгиноо үзэхэд аль сарынх нь давсыг бүгдийг нь уусгасан бол тэр сарыг хур бороотой, уусгаж чадаагүй нь гантай болно гэж таамагладаг.
14.Нидерландчууд жигнэмэг иддэг: Нидерландчууд шинэ жилийн баярын өдөр дугариг хэлбэртэй жигнэмэг идвэл ирэх ондоо амжилт дүүрэн байна гэдэгт итгэдэг. Учир нь эхлэл төгсгөлгүй, голдоо нүхтэй цагирган жигнэмэг төгс бүхнийг бэлгэддэг байна.
15.ГВИНЕЙД бол заан бэлгэддэг: Гвинейд шинэ жилийн баярын өдөр гоёмсог нөмрөгтэй заан хөтлөн хотын гудамж талбайд гараад заанаа тойрон бүжиглэдэг.
16.БРАЗИЛЬД СҮҮГЭЭР МЯЛААДАГ: Бразильд шинэ жилээр ойд ургадаг модны сүүгээр мялаахыг эрхэмлэдэг. Тус модноос нэг удаа 2-4л сүү гардаг байна. Шинэ жилийн өмнө тус модны сүүг ууж жирийн байдлаар тэмдэглэнэ.
17.МЕКСИК, ИСПАНИ, КУБИД УСАН ҮЗЭМ ИДДЭГ : Мексик, Испани, Кубид шинэ он солигдох мөчид 12 ширхэг усан үзэм идэх заншил түгээмэл. Усан үзэм шинэ оны 12 сарыг бэлгэдэх бөгөөд тухайн сарыг илтгэсэн усан үзэм чихэрлэг байвал тэр сар азтай, гашуун байвал азгүй байх нь гэдэгт хүмүүс итгэдэг.
18.Болгарт гэрлээ унтрааж нэгнээ үнсдэг: Шинэ жил болохын өмнө хүн бүр багц мод бэлтгэж, хүүхдүүд шинэ жилийн эхний өдрүүдэд төрөл садан, найз нараа гижигдэж баяр хүргэдэг. Энэ нь шинэ он бол баяр баясгалангаар дүүрэн байг гэсэн бэлгэдэл юм. Мөн 12-р сарын 31-ний шөнө бүх гэрлийг гурван минут унтрааж, хүн бүр өөрийнхөө дуртай хүмүүсээ үнсэж баяр хүргэдэг. Үүнийгээ тэд хамаг нууцыг хадгалж үлдэх шинэ жилийн үнсэлтийн үе гэцгээдэг аж. Түүнчлэн шинэ жилийн баяраа тэмдэглэхээр ширээний ард сууцгааж байхдаа хэн нэгнээ найтаавал тэр хүнийг "Бидэнд аз жаргал авчирлаа" гэж үздэг бөгөөд тэр найтаасан "азтай" хүнд ирэх оны хавар хамгийн түрүү гарсан төл малаа өгөхөөр амладаг гэнэ.
19.Испаничууд шинэ жилийн ширээндээ хонь, цацагт хяруул, тооройн шарсан мах зэрэг ямбатай хоол шүүс заавал тавьдаг. Хоолоо "Херес" нэртэй дарсаар үе үе даруулдаг.
20.Италид хуучин тавилгаа цонхоороо шиддэг: Италичууд шинэ жилээр шинэ хувцсаа өмсөн гоёж наргиж цэнгэж өнгөрөөдөг бөгөөд тэд цагийн зүү 24-ийг заахад хуучин муу эвдэрч хэмхэрсэн ширээ сандал зэрэг эд хогшлоо тагт цонхоороо гаргаж хаядаг байна. Энэ нь шинэ онд сайн сайхан байхын бэлгэдэл гэнэ. Тэр шөнө гэрээс гарч явахыг хориглодог. Ялангуяа шөнө дундын үеэр гудамжаар явах бүр ч аюултай. Учир нь хүмүүсийн цонхоороо шидсэн зүйлд оногдох аюултай.
21. Финландууд саримсыг зөгийн балтай хольж иддэг : Финляндад өвлийн өвгөн айлд зочлоод “Энд томоогүй хүүхэд бий юу? гэж асууна. Тэгээд зөвхөн дуулгавартай хүүхдэд бэлэг өгдөг гэнэ. Финчүүд шинэ жилийн шөнө саримсыг зөгийн балтай хольж иднэ. Нөхөрт гарах охидууд нуруугаараа хаалга налан зогсоод гутлаа тайлан мөрөөрөө давуулан шиднэ. Гутал нь хаалга хамраараа мөргөж унасан бол гарч байгаа онд хурим болно гэж бэлгэддэг ажээ.
22.БНСУ-д тосгоныхон шинэ жилийн баяраар гудамж талбайд цугларч, өргөн зугаалга хийдэг. Энэ үеэр охид бүсгүйчvvд өндөрт харайж хvчээ сорьдог байна.
23.Вьетнамууд шинэ жилийн баярыг "тэт" хэмээн нэрлэдэг бөгөөд нэгдүгээр сарын 21-нээс хоёрдугаар сарын 19-ний хооронд тэмдэглэнэ. Тэд айл бүрт бурхан байдаг гэж үздэгээс гадна шинэ жилийн үеэр тэнгэрт гарч, гэр бүлийн гишүүд өнгөрсөн үед ямар байсныг ярьцгаадаг гэж үздэг байна. Мөн бурхан мөрөг загасны нуруун дээр сэлдэг гэдэгт итгэдэг. Шинэ оны босгон дээр хүмүүс захаас амьд мөрөг загас худалдаж аваад гол, цөөрмийн усанд тавьдаг аж. Үүнээс гадна шинэ он гараад гэрт нь орж ирсэн анхны хүн аз жаргал, эд баялгийг урин дуудах юм уу азгvй явдал дагуулдаг гэж үздэг байна.
24.Румынууд шинэ жилийн бялуундаа зоосон мөнгө, жаазан эдлэл, гоёл чимэглэлийн зүйлс, халуун чинжүү хийх зэргээр бяцхан сюрприз бэлтгэдэг. Бөгж таарсан хүнд шинэ он аз жаргал авчирдаг гэж үздэг ажээ.
Л.Сайнаа
