ЭШЛЭЛ 1
УИХ, ЗГ-ын зүгээс маш тодорхой шийдвэрүүд гаргах ёстой. Олон сангуудын үйл ажиллагаа, мөнгө гүйлгээг царцаах ёстой.
ЭШЛЭЛ 2.
Тодорхой өдөр зарлаад л сан үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн үеэс бүх үйлдэл, бүх шийдвэр, мөнгөн гүйлгээ зарцуулалт, эргэн төлөлтийн байдлыг бүгдийг нь шилэн болгох хэрэгтэй.
ЭШЛЭЛ 3.
Монгол Улсад 27 орчим сан байдаг гэж ярьдаг. Ер нь харахад сайд бүр сантай шахуу харагдаад байгаа юм.
ЭШЛЭЛ 4.
Хүмүүс үзэл бодлоо илэрхийлэх нь эрх чөлөө бол Монголчуудын сүүлийн жилүүдэд олж авсан хамгийн чухал эрх чөлөө. Гэхдээ хүмүүс үзэл бодлоо илэрхийлээд тодорхой дэвшил гарахгүй бол энэ хоосон зүйл болж хувирах гээд байгаа.
ЭШЛЭЛ 5.
Зөвхөн нэг, хоёр л сан тойрч яриад байна. Цаана нь олон зүйлүүд бий.
ЭШЛЭЛ 6.
Мэдээж шилэн дансны хуулиар тодорхой хугацаанд гаргасан шийдвэрээ ил тод мэдээлэх, вэб сайтан дээрээ тавих үүрэгтэй. Үүн дээр Аудитын газар хяналт тавьдаг. Аудитын газар, илэн данс хоёр ихэр явах ёстой. Энэ ажил хийгдэж явахгүй харагдаад байгаа.
ЭШЛЭЛ 7.
Тэгэхээр энэ чиглэлийн тодорхой нэг сэдлийг иргэд хөндөөд, мэдрээд олоод гаргаад ирлээ. Би хувьдаа иргэдээрээ үнэхээр бахархаж байгаа. Ийм зүйл болж л байдаг гэж хаяагүй.
ЭШЛЭЛ 8.
Тэр жижиг зүйлд явж байгаа том муухай юмыг иргэд олж харсан. Түүнийг олж харж чадаж байна, жигшиж байна. Энэ тухай хэлэлцүүлэг хийж байна гэдэг гайхамшигтай зүйл л дээ.
ЭШЛЭЛ 9.
Ашигт малтмалын лиценз гээд шуугидаг байсан тэр үед чадаж л байсан шүү дээ. Тэгэхээр төр засаг шийдвэр гаргая гэвэл одоо л гаргадаг цаг. Яагаад гэвэл иргэд мэдсэн байна. Тэр удирдлага дарга нар цочирдож байна.
ЭШЛЭЛ 10.
Одоо бол хүмүүс үүний хойноос нэхэл хатуутай явна.
ЭШЛЭЛ 11.
Одоо гаргасан шийдвэрийн хэрэгжилт баталгаатай сайн болно гэж бодож байгаа.
ЭШЛЭЛ 12.
Төрийн сургамж шийдвэрээр тодорхойлогддог. Үнэхээр сургамж авсан бол ард иргэддээ харуулах цаг болжээ.
ЭШЛЭЛ 13.
Шилэн дансны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, улам сайжруулах хэрэгтэй.
ЭШЛЭЛ 14.
Хариуцлагыг сайд нэг бүрээр, сан нэг бүрээр нь тодорхой болгох хэрэгтэй.
ЭШЛЭЛ 15.
Шилэн байна гэдэг эхлээд иргэдийн мэдэх, мэдээлэх, хардах эрхийг хүндэтгэнэ гэсэн үг.
ЭШЛЭЛ 16.
Одоо л энэ хувьсгалын дохио бүрдэж байгаа. Өмнө нь яриад, хийх гэж оролдоод сайн явдаггүй, хүмүүс мэддэггүй ийм байсан бол одоо хийхэд болсон гэж бодож байна.
ЭШЛЭЛ 17.
Манай улсад хоёр хариуцлага ерөөсөө хийгдээгүй, хуульчлагдаагүй байж байгаа. Уг нь хуулийн төсөл нь бий. Тодруулбал, Ёс зүйн хариуцлагын асуудал юм.
ЭШЛЭЛ 18.
Хэзээ ч дарга нар сайн дураараа хариуцлагатай болдоггүй. Хэдийд хариуцлагатай болж эхэлдэг гэхээр суудал нь ганхаад ирэх үед, мөн улс төрөөр дамжуулж зүй бус юм хийдэг асуудал нь баригдаад олон түмэн нийтдээ жигшээд ирвэл хариуцлагын тухай ярьж эхэлдэг.
ЭШЛЭЛ 19.
2016 онд Ази-Европын дээд хэмжээний уулзалтыг Монгол Улсад зохион байгуулсан нь монголын ард түмний ололт гэж боддог. Энэ уулзалтыг улс орондоо зохион байгуулна гэдэг бол ямар ч улс орны хувьд нэр төрийн хэрэг байдаг. Монгол Улсын нэртэй холбоотой учраас. Хамгийн гол нь АСЕМ-ын уулзалтыг амжилттай зохион байгуулсан гэсэн дүгнэлт авсан.
ЭШЛЭЛ 20.
Тухайн үед АСЕМ-ын тухай хүмүүсийн бодол маш эерэг байсан. Анхны сэтгэгдэл хуурдаггүй гэдэгт итгэдэг.
ЭШЛЭЛ 21.
Идэж, ууна гэдэг зүйл бол тодорхой орчин нь бүрдсэн үед болоод байдаг зүйл шүү дээ. Тэр юу вэ гэхээр намайг хэн хэлэхэв гэсэн үед. Ямар ч хяналтгүй байгаа үед ч юм уу. АСЕМ-ын үеэр тэр үйл ажиллагаанд гадна дотны мэргэжлийн хүмүүс, нийт хүний анхаарал хандсан, монголоо гэх зүрх сэтгэл нь бүх хүнд оргилсон, нэрээ аваад гаръя гэсэн ийм үе байсан. Ийм орчинд идэж уугаад, тэр үйл ажиллагаанд гар дүрээд сууж байх тийм сэтгэхүй, орчин бол бүрддэггүй. Тийм сэтгэл төрдөггүй гэж боддог. Тийм учраас дэлхийн нүдэн дээр байгаа юман дээр нэрээ л боддог юм байна лээ.
ЭШЛЭЛ 22.
Олон тэрбум төгрөг зарсан гээд байгаа тэр зүйл гурван эх үүсвэртэй. Нэгдүгээрт, зээл. Хоёрдугаарт, тусламж байсан. Үүнд, Европын холбоо, БНХАУ-аас тусламж ирсэн. Тэр тусламж хүмүүсийн хардаад байгаа шиг бэлэн мөнгөөр ирээгүй гэдгийг хэлье. Гуравдугаарт, төсвийн эх үүсвэр байгаа. Энэ төсвийн эх үүсвэр дээр нэхэл хатуу, хяналт хатуу байх нь зөв. Дээд түвшний бэлтгэл хангуулах зэрэг ажил ярьж байхад би эхнээсээ л хэлдэг байсан. Энэ төсвийн мөнгө, ард түмний өгч байгаа АСЕМ-д зориулагдсан мөнгөнд хүйтэн гар оров. Үүнд орж янз бүрийн асуудалд холбогдов гээд.
ЭШЛЭЛ 23.
АСЕМ-д аж ахуй нэгжүүдэд очсон зээл банкаар дамжиж хийгдсэн. Банк, хувийн хэвшил хоёрын хоорондын харилцаагаар ил тод үүрэг хүлээдэг, эргэж төлөгддөг ийм зүйл байгаа. АСЕМ-ын тэр ачааг үүрээд аваад гарах найдвартай, итгэлтэй боловсон хүчинтэй түвшинд хүрсэн аж ахуйн нэгж олон байдаггүй юм байна лээ. Хэрэв бид бидэнд өгсөнгүй гээд хэл ам хийгээд байгаа аж ахуйн нэгжид өгсөн бол монголын нэрийг л түлэх байсан. АСЕМ-аа хойшлуулъя нэг жилийн дараа, хоёр жилийн дараа гэсэн бол монголын нэр хүнд олон улсын түвшинд навс унах байсан. Монголчууд юу ч хийж чаддаггүй, найдваргүй, ямар ч итгэл өгөх арга алга гээд хэдэн арван жилдээ монголын нэр хүнд өсөхгүй байдалд орох байсан юм. Ингэж л ажил хийгдсэн гэж хэлэх нь зөв байх.
ЭШЛЭЛ 24.
Олон улсын хэвлэлийн төвийг байгуулах хэрэгтэй. АСЕМ зохион байгуулахад олон улсын төв байхгүйгээс үүдэн Шангри-Ла зочид буудлын грашид хийсэн.
